De gemeenteraad in Luik zette in feite al op 29 januari unaniem het licht op groen voor de zogenoemde gebruikersruimte voor minder risicovol druggebruik. Doel is de overlast van druggebruik op straat te verminderen.

Op 16 mei ontmoette de Luikse burgemeester Willy Demeyer justitieminister Koen Geens, die bevestigde dat de regering geen wijziging plande van de wet van februari 1921 op druggebruik. “Maar we hadden het gevoel dat er een zeker begrip was voor de drugsproblemen van de stad Luik en dat er mogelijkheid was om onze zaak opnieuw te bepleiten. We hebben ons vervolgens gesteund op de theorie van de impliciete bevoegdheden, die stelt dat de regio een bevoegdheid ten volle moet kunnen uitoefenen als die geregionaliseerd is, zonder dat de federale wetgeving daaraan afbreuk doet”, zegt Demeyer.

Demeyer heeft er alle hoop op dat het Luikse project tot een wetswijziging leidt op federaal niveau en dat er juridische zekerheid komt voor het project. Hij vroeg aan de PS-fractie in de Kamer om twee wetsvoorstellen van eind 2013 opnieuw op de agenda te plaatsen, die werden verworpen door N-VA en CD&V.

Geen drugs meer in openbare ruimte

De zaal komt er in de wijk Cathédrale nord, in de ruimtes waar een paar jaar geleden het proefproject Tadam (‘Begeleide Heroïnebehandeling’) gevestigd was, naast een politiecommissariaat. De gebruikersruimte kan in september al opengaan. Het gaat om een geïntegreerde ruimte, waar ook sociale, medische en sanitaire diensten ondergebracht zijn. Doel is om drugsverslaafden naar de hulp- en zorgsector te leiden, terwijl ze geen drugs meer gebruiken in de openbare ruimte.

Het is datzelfde Tadam dat de gebruikersruimte nu dus zal uitbaten. De gemeenteraad trok een miljoen euro uit voor het project.

“Vlaanderen is er niet klaar voor”

Vlaamse hulpverleningsorganisaties lijken nog niet aan te sturen op het installeren van gelijkaardige gebruikersruimtes voor drugs. “Zo’n gebruikersruimte werkt enkel als er een goede omkadering is. Met goed personeel en verpleegkundigen die ook contact leggen om medische zorg te geven”, zegt Ann Van Duyse van De Sleutel.

Het initiatief bestaat al langer in het buitenland, zoals in Canada en Europese steden als Parijs. Daar koppelt men gebruikers en artsen aan de gebruikersruimten. “Daar heeft zo een gebruikersruimte zijn meerwaarde bewezen”, klinkt het. De nood voor gebruikersruimtes is vooral hoog in steden met meer daklozen en vooral bij heroïnegebruikers of drugsverslaafden die injectienaalden gebruiken. Die tweede groep intraveneuze gebruikers neemt al enkele jaren af.

Door de druggebruiker een gebruikersruimte aan te bieden, doet de overheid aan schadebeperking bij de verslaafde. “Maar die gebruikersruimten moeten als doel hebben om hen ook de hulpverlening in te trekken”, klinkt het bij De Sleutel. “Anders houd je de verslaving een deel in stand.”

Bovendien is de hulpverlening in Vlaanderen kwalitatief hoogstaand en laagdrempelig. Bij De Sleutel, het grootste hulpverleningsnetwerk in Vlaanderen, worden jaarlijks zowat 3.200 patiënten met een verslavingsachtergrond begeleid in onder meer Antwerpen, Mechelen, Brugge en Gent.

In de Oost-Vlaamse hoofdstad onderzoekt het stadsbestuur al sinds 2013 of een gebruikersruimte voor druggebruikers nodig is. Burgemeester Daniël Termont (SP.A) stelde in februari nog dat Gent het idee niet ongenegen is, na een grootschalige studie van de Universiteit Gent en die van Louvain-la-Neuve. Daaruit bleek dat gebruikersruimtes positieve effecten hebben op overlast en criminaliteit en dat het de gezondheid van drugsgebruikers verbetert. Maar het Gentse stadsbestuur besloot uiteindelijk geen gebruikersruimten in te richten tenzij de federale regering de nodige aanpassingen doet aan de drugswet van 1921.

Wereldwijd zijn in zowat 90 steden al gebruikersruimtes ingericht waar verslaafden steriele naalden en spuiten ter beschikking hebben en hen andere bijstand wordt verleend. Dinsdag kondigde ook Luik de inrichting van een gebruikersruimte aan.