McCain, die zich ontpopte tot hevig criticaster van president Donald Trump, leed aan een zeer agressieve hersentumor. Zijn familie liet vrijdag nog weten dat hij had besloten om de behandeling tegen de ziekte stop te zetten. McCain laat zijn vrouw Cindy en zeven kinderen achter.

“Mijn hart is gebroken”, schreef Cindy McCain op Twitter. “Hij is gegaan zoals hij geleefd heeft, onder zijn eigen voorwaarden, omgeven door zijn geliefden, op de plaats die hem het nauwst aan het hart lag.”

McCain zat al sinds 1987 in de Senaat, waar hij als ‘maverick’ gold - een van de mannen die niet altijd de partijlijn volgt en ook een dissidente mening durft te verkondigen. Hij was een van de invloedrijkste leden van het Congres en genoot respect over de partijgrenzen heen. In 2008 was hij presidentskandidaat voor de Republikeinen, maar hij moest het afleggen tegen Democraat Barack Obama.

McCain was zeer kritisch voor Trump. Na zijn persconferentie met de Russische president Vladimir Poetin midden juli noemde hij Trump nog incompetent. De New York Times en andere media berichtten in mei al dat McCain niet wou dat Trump bij zijn begrafenis aanwezig zou zijn.

Kritiek van Trump

Tijdens campagnemeetings de voorbije weken liet Trump zich herhaaldelijk negatief uit over de zwaar zieke senator, zonder hem bij naam te noemen. Tijdens een toespraak in Florida hekelde Trump bijvoorbeeld dat McCain het voorbije jaar tegen een wetsontwerp heeft gestemd om ziekteverzekering Obamacare deels af te schaffen. De beslissing beviel Trump allerminst.

Ook tijdens de verkiezingen spotte Trump met McCain. In juli 2015 zei hij dat McCain geen oorlogsheld is, omdat hij tijdens de Vietnam-oorlog gevangengenomen is. “Ik hou van mensen die niet gevangen zijn genomen”, zei Trump toen.

McCain werd als piloot van de US Navy in Vietnam gevangengenomen en gefolterd door de Vietcong. Als politicus kantte hij zich steeds tegen folteren. Zo ijverde hij voor de sluiting van de omstreden gevangenis in Guantanamo.

Trump reageerde op Twitter op het overlijden van McCain met een korte boodschap. “Mijn diepste sympathie en respect aan de familie van senator John McCain. Onze harten en gebeden zijn bij jullie!”

Lof van Obama

Barack Obama was een stuk eloquenter: volgens de voormalige president deelde zijn rivaal in de verkiezingen van 2008 met hem een visie op de Verenigde Staten als “plaats waar alles mogelijk is - en op burgerschap als onze patriottistische plicht om ervoor te zorgen dat dat voor altijd zo blijft”.

“We waren deel van verschillende generaties, hadden compleet verschillende achtergronden, en beconcurreerden elkaar op het hoogste politieke niveau. Maar we deelden, naast al onze verschillen, een trouw aan iets hoger - de idealen waarvoor generaties Amerikanen en migranten hebben gevochten, gemarcheerd en opofferingen hebben gebracht”, zegt Obama.

Tijdens de presidentscampagne van 2008 reageerde McCain dan ook bijzonder gematigd en respectvol tegenover zijn toenmalige rivaal in het toen al zeer gepolariseerde Amerikaanse politieke klimaat. Toen een vrouw tijdens een verkiezingsbijeenkomst zei dat ze Obama niet kon vertrouwen omdat hij “een Arabier’ was, nam McCain de microfoon uit haar handen en benadrukte hij dat Obama “een fatsoenlijke familieman is waarmee ik toevallig van mening verschil over fundamentele zaken”.

Obama en zijn vrouw Michelle bieden hun “meest oprechte condoleances” aan aan de familie-McCain. “Weinigen onder ons zijn getest zoals John, of zijn gevraagd om moed te tonen zoals hem. Maar ieder van ons kan ernaar streven om het hogere belang boven het onze te stellen”, zegt Obama.

Alom gerespecteerd

Ook de Republikeinse ex-president George W. Bush noemde McCain “een patriot van de hoogste orde”. McCains vriend en partijgenoot Lindsey Graham schreef op Twitter dat “Amerika en Vrijheid een van hun grootste voorvechters verloren hebben... En ik ben mijn beste vriend en mentor kwijt”. De fractieleider van de Republikeinen in de Senaat, Mitch McConnell, sprak van een “treurige dag” voor de VS.

De Democratische fractieleider in de Senaat, Chuck Schumer, kondigde aan een resolutie te willen voorleggen om het Senaatsgebouw naar McCain te vernoemen. De overleden politicus was “een fantastisch man, McCain was niet bang om de waarheid te vertellen aan de machtigen. Zulke mensen zijn zeldzaam geworden.”