De mededeling was opgesteld door de communicatiedienst van het Witte Huis. De senator, die ooit nog krijgsgevangene was geweest in Vietnam, werd er een “held” in genoemd. Trump liet eerst weten dat hij het liever hield bij een korte tweet op Twitter, aldus The Washington Post. “Mijn medeleven en oprecht respect voor de familie van senator John McCain. Onze gebeden en ons hart zijn bij jullie!”, had de president getweet bij het vernemen van het overlijden van McCain.

Een neutrale mededeling, zonder dank, zonder lof, zonder verwijzing naar het bijzondere parcours van de politicus, en dat in tegenstelling tot vele anderen die de man prezen voor zijn levensloop. Zelfs first lady Melania Trump had getweet: “Dank aan senator McCain voor de diensten die hij aan ons land heeft bewezen.” En ook vicepresident Mike Pence had de man bedankt voor “zijn leven in dienst van de natie en het leger”.

Ook tijdens twee persmomenten (één over de aankondiging van een handelsdeal met Mexico, een andere bij een ontmoeting met de Keniaanse president Uhuru Kenyatta) weigerde Trump ondanks herhaald aandringen van journalisten iets te zeggen over McCain.

De Amerikaanse vlag die zondag nog halfstok hing op het Witte Huis was maandag ook alweer in zijn volle glorie hersteld. Dat leidde tot kritiek, onder meer van veteranenorganisaties. Daarop besliste Trump om de vlag toch weer naar beneden te halen.

Tegelijk liet de president ook alsnog de persmededeling verspreiden waarin hij respect betuigt aan McCain. “Ondanks onze meningsverschillen over beleid en politiek, respecteer ik de diensten van senator John McCain aan ons land. Ter ere van hem heb ik bevolen om de vlag van de Verenigde Staten halfstok te hangen tot de dag van zijn teraardebestelling”, luidt het.

Niet welkom op uitvaart

Een en ander is symptomatisch voor de verhouding tussen Trump en McCain: het boterde al jaren niet tussen beide heren. Trump noemde de overleden senator - een Vietnam-veteraan die jarenlang werd gefolterd nadat zijn vliegtuig was neergehaald - ooit “geen oorlogsheld”, omdat hij gevangen was genomen. Sinds Trump zijn intrek heeft genomen in het Witte Huis was McCain, een partijgenoot, een van zijn scherpste critici.

Een woordvoerder van de pas overleden senator bevestigde vandaag ook dat Trump niet aanwezig zal zijn op McCains uitvaart: “Volgens onze informatie zal de president niet aanwezig zijn op de begrafenis.” Volgens Amerikaanse media had McCain laten weten dat hij Trump niet op zijn begrafenis wilde.

LEES OOK. Neergestort, gevangen en 5 jaar lang gefolterd: het vreselijke oorlogsverhaal van McCain (+)

Brief aan Amerika

Tijdens de persconferentie las McCains vriend en vroegere medewerker Rick Davis ook een postuum bericht voor van de overleden senator. Daarin hekelt hij de “rivaliteit” die “wrok, haat en geweld veroorzaakt in de vier hoeken van de planeet.” In zijn brief, gericht aan alle Amerikanen, waarschuwt McCain ervoor het “patriottisme niet te verwarren met banale rivaliteiten”. “We verzwakken het wanneer we het verstoppen achter muren, in plaats van ze neer te halen, wanneer we twijfelen aan de kracht van onze idealen, in plaats van te vertrouwen op de grote kracht van verandering die ze altijd zijn geweest.”

McCain spreekt ook zijn dankbaarheid uit voor “het privilege jullie te kunnen dienen en voor het vervullend leven in uniform en in het openbaar ambt dat ik heb kunnen leiden. Ik heb fouten gemaakt, maar ik hoop dat mijn liefde voor Amerika die goedmaakt.” De Republikeinse senator bedankt daarnaast zijn vrouw en kinderen. “Geen man heeft een meer liefhebbende echtgenote gehad, of kinderen waar hij nog trotser op was dan ik op de mijne. En dat heb ik te danken aan Amerika.”

Obama en Bush wél

Kort voor zijn overlijden had de senator laten weten dat hij graag had dat de gewezen presidenten Bush en Obama spraken op zijn uitvaart. McCain had van deze twee verloren in de race naar het presidentschap. De twee hebben laten weten dat ze daar “heel graag” op ingaan.

McCain overleed zaterdag op 81-jarige leeftijd aan de gevolgen van hersenkanker. Hij wordt woensdag eerst opgebaard in het Capitool van zijn thuisstaat Arizona, waar donderdag al een eerste begrafenisplechtigheid plaatsvindt. Daarna wordt het lichaam overgevlogen naar Washington D.C., waar het vrijdag wordt opgebaard in de rotonde van het Capitool. Het publiek zal er de kans krijgen hem een laatste groet te brengen.