Meer dan 700 kilometer van huis was de Franse schrijfster Anne Bert (59), toen ze op 2 oktober 2017 overleed. Ze kreeg euthanasie in ons land. Twee jaar eerder werd bij haar ALS vastgesteld: een neurologische aandoening die de spieren verlamt. Ze wilde zelf kunnen beslissen wanneer het genoeg was.

Bij leven pleitte Anne Bert in Frankrijk voor het recht op euthanasie. In volle verkiezingsstrijd schreef ze een brief naar de presidentskandidaten: “Waarom houdt onze vrijheid op als we het ziekenhuis binnengaan?” En ook: “Het breekt mijn hart dat ik hiervoor naar België moet.” Ondanks alle aandacht die de schrijfster in eigen land opwekte, blijft euthanasie in Frankrijk verboden.

Haar verhaal is verre van een alleenstaand geval. Zo contacteerde een Franse dokter al een woon-zorgcentrum in Wallonië, met de vraag of hij er terminaal zieke patiënten mocht onderbrengen. Zo zouden zij wel euthanasie kunnen krijgen.

Kamer afhuren

Het Comité voor Bio-Ethiek boog zich over die kwestie. En formuleerde nu een advies. “Tot mijn eigen verbazing is het juridisch mogelijk om als arts uit een ander EU-land hier euthanasie te komen verlenen”, zegt psychiater Paul Cosyns, woordvoerder van het Comité. “Buitenlandse artsen mogen occasionele medische handelingen stellen in ons land, zelfs als ze daarvoor in eigen land vervolgd kunnen worden.”

Maar het is niet omdat het wettelijk kan, dat er geen ethische vragen zijn. “We willen absoluut vermijden dat een soort euthanasie-toerisme ontstaat”, zegt Cosyns. “Daar steven je toch op af als je toelaat dat Franse artsen een kamer afhuren? Je zou je zelfs kunnen afvragen of een buitenlands arts onze wetten goed genoeg kent en of zijn patiënten wel voldoende rechtswaarborgen genieten.”

Problemen oplossen

Uit het jongste verslag van de federale euthanasiecommissie blijkt dat in 2016 en 2017 minstens 23 buitenlandse patiënten in België euthanasie kregen. “Maar het kunnen er ook meer zijn, want het is niet verplicht om de nationaliteit te vermelden”, zegt voorzitter Wim Distelmans.

Toch schat Distelmans het ­risico op euthanasie-toerisme niet bijster groot in: “Tot nu ging het om Franse patiënten die bij Belgische artsen aankloppen en dan vereist de wet dat ze nog een arts-patiënt­relatie kunnen opbouwen. Daar moet tijd voor zijn. Maar wij zouden toch liever zien dat Frankrijk zijn eigen probleem oplost.”