Een derde van de wereld was besmet, en uiteindelijk stierven vijftig miljoen mensen: dat was de balans van de wereldwijde uitbraak van de Spaanse griep in 1918. Dat historische voorbeeld halen de experts aan om hun waarschuwing te bekrachtigen. Mocht een gelijkaardige epidemie nu uitbreken, zou het tot tachtig miljoen dodelijke slachtoffers kunnen maken. Het zou bovendien ook grote schade toebrengen aan de economie. “Een snel verspreidende ziekteverwekker heeft de mogelijkheid om tientallen miljoen doden te maken, economieën te verstoren en de nationale veiligheid te destabiliseren.”

“De wereld is niet voorbereid”, stelt het rapport van het Global Preparedness Monitoring Board, geschreven door een team met onder meer (voormalige) leiders van de World Health Organization (WHO) en de Wereldbank. “Wanneer er nu een ernstige bedreiging is, voeren we onze inspanningen op om die te bestrijden. Maar we vergeten ook snel weer wanneer de dreiging afneemt. Het is tijd dat we actie ondernemen”, zegt Gro Harlem Brundtland, voormalig hoofd van WHO.

Binnen 36 uur verspreid

Hoewel de ziektes en epidemieën altijd al hebben bestaan, willen de experts er nu voor waarschuwen omdat ze nu binnen de 36 uur razendsnel kunnen uitbreiden. Dat komt door een stijgende bevolkingsgroei en de mogelijkheid om snel eender waar in de wereld naartoe te kunnen reizen. Maar ook de klimaatverandering heeft een impact: door de opwarming van de aarde, kunnen ziektes als zika – verspreid door muggen – nu ook verspreid worden in Europa, de Verenigde Staten of Canada. Dat verhoogt het risico voor veel meer mensen.

LEES OOK. Tijgermug heeft België bereikt: “En we zullen in de toekomst wellicht nog meer tropische muggen tegenkomen”

En ja, de technologie staat vandaag verder en kan sommige ziektes al beter bestrijden, maar het rapport waarschuwt dat ook nieuwe ziekteverwekkende micro-organismen kunnen worden gecreëerd. “We hebben vooruitgang geboekt voor de bestrijding van gezondheidsnoodsituaties, maar de huidige inspanningen blijven ruim onvoldoende”, aldus het rapport. Zeker omdat arme landen de bestaande richtlijnen om zo’n epidemieën te bestrijden, niet kunnen betalen.

Daarom roept de directeur-generaal van WHO, Tedros Adhanom Ghebreyesus, wereldleiders op om zeven concrete acties te ondernemen om het risico te verminderen, zoals het opstellen van meerjarige rampenplannen en het ondersteunen van onderzoek naar nieuwe technologieën.

Tussen 2011 en 2018 spoorde de WHO 1.483 epidemieën op, waaronder ebola. Als gevolg van die West-Afrikaanse uitbraak betekende een verlies van 53 miljard dollar in economische en sociale kosten, wat dan weer leidde tot onder meer jobs die verloren gingen, ontoegankelijke gezondheidszorg en een nog grotere sterfte.