Is de euthanasiewetgeving aan een evaluatie toe?

Daar is iedereen het wel over eens. De wet is sinds 2002 nooit grondig onder de loep genomen en experts zoals professor Wim Distelmans (VUB) pleiten er al langer voor dat het wel eens tijd wordt om bij te sturen. “De wet kan verbeteren”, liet hij optekenen na het euthanasieproces. “Zeker op het gebied van de strafbepaling.” Ter vergelijking, in Nederland werd euthanasie in 2001 ingevoerd, en daar is de wet al een keer of drie bijgestuurd.

De politieke partijen zijn klaar om het Nederlandse voorbeeld te volgen. Als het gaat om onduidelijkheden weg te werken en rechtszekerheid te geven aan de betrokken personen, zit iedereen op dezelfde lijn. Daarna gaan de meningen uiteen. CD&V, N-VA en Vlaams Belang zijn koele minnaars en willen sommige stukken terugschroeven. De rest hamert er dan weer op dat een evaluatie geen uitholling mag zijn van de huidige wetgeving. Jean-Jacques De Gucht (Open VLD) drukt zich het sterkst uit. “Het mag de bedoeling niet zijn om extra filters in te schrijven om mensen te belemmeren in een van de belangrijkste keuzes die ze maken – hoe ze willen sterven. Als dat het geval is, dan zal mijn partij niet in zo’n regering stappen.”

Jean-Jacques De Gucht Open VLD “Het mag de bedoeling niet zijn om extra filters in te schrijven om mensen te belemmeren in een van de belangrijkste keuzes die ze maken – hoe ze willen sterven”

Hoe kunnen we vermijden dat artsen voor assisen komen?

Situaties zoals die bij het proces van Tine Nys, waarbij artsen naar assisen worden verwezen wegens gifmoord, wil elke partij vermijden. “Absurd”, zegt SP.A-Kamerlid Karin Jiroflée. “Waanzin”, volgens Vlaams Belangster Marijke Dillen. Alleen is dat nu een risico dat bestaat. “In de euthanasiewet staan geen straffen”, zei minister van Justitie Koen Geens (CD&V) onlangs nog. “En ineens komt men terecht bij een gifmoord omdat dokters hem hebben toegepast. We moeten ons ervan bewust zijn dat dat een probleem kan zijn.”

Het logische alternatief is om wel sancties te voorzien in de wetgeving. Maar daar kun je ook alle kanten mee uit. Komt het dan de euthanasiecommissie toe? De Orde der Artsen? Of toch het gerecht? Alleen Open VLD vindt de huidige situatie best, ook al bestempelen ze een doorverwijzing naar assisen “onbegrijpelijk”.

Heeft psychisch lijden een plaats in de euthanasiewetgeving?

Het andere hete hangijzer is euthanasie voor psychisch lijden. CD&V, N-VA en Vlaams Belang zijn geen voorstanders. “Er zijn signalen genoeg uit het terrein dat die passage niet loopt”, zegt Kamerlid Els Van Hoof (CD&V). “Er zijn veel psychiaters die euthanasie voor psychisch lijden niet voorschrijven omdat de wet zo onduidelijk is.” Of het er helemaal uit moet, laat ze in het midden. “Experten moeten aangeven wat wel en wat niet in de wet moet.”

Voor de andere partijen kan er dan weer geen sprake zijn van morrelen aan het psychisch lijden. PVDA bijvoorbeeld wil de wet enkel aanpassen om het recht op waardig sterven te vergroten, geeft Kamerlid Sofie Merckx aan.

Moet de euthanasiewetgeving dan uitgebreid worden?

Dat hangt opnieuw af van wie je het vraagt. De wetgeving helemaal terugdraaien, wil niemand. Maar vanuit progressieve hoek zijn initiatieven genoeg om ze voort uit te breiden. Eén van de voornaamste is een uitbreiding van de wilsverklaring naar dementie. Denk maar aan Hugo Claus. Die werd gedwongen om te vroeg euthanasie aan te vragen, omdat de huidige wetgeving enkel geldt als je “volledig bewust en wilsbekwaam” bent. Nu geldt zo’n wilsverklaring enkel voor wie in een onherstelbare coma terechtkomt.

Maar zelfs die aanpassing is nog niet voor morgen. Iedereen benadrukt dat er eerst “een sereen debat moet volgen”. N-VA onthoudt zich zelfs bijna volledig van commentaar. “Een evaluatie moet grondig gebeuren. Wars van slogans die heen en weer worden geslingerd in dit mediageniek debat.”