De Europese Raadsvoorzitter Charles Michel lanceerde zondagavond tijdens het diner van de staatshoofden en regeringsleiders een oproep om een mislukking te vermijden en een compromis te sluiten over een groot coronaherstelfonds en de nieuwe meerjarenbegroting. Zijn wens om de krantenkoppen te halen met een deal, werd echter niet volbracht.

Michel wees zijn tafelgenoten op de ongeziene impact van de coronapandemie en de talrijke toegevingen en compromisvoorstellen die hij de voorbije drie dagen heeft uitgewerkt om de 27 lidstaten op één lijn te krijgen, en met name om tegemoet te komen aan de wensen van Nederland, Zweden, Denemarken, Oostenrijk en Finland.

“Zijn de 27 leiders verantwoordelijk voor de volkeren van Europa in staat om eenheid en vertrouwen te bouwen? Of gaan we een zwak Europa presenteren, ondermijnd door wantrouwen?”, luidt het in de tekst van de toespraak van Michel. “Mijn wens is dat we een akkoord bereiken en dat de Europese kranten morgen koppen op de mission impossible die de Europese Unie heeft volbracht.” Die wens werd niet volbracht.

Michel kondigde rond 23.30 uur een pauze van 45 minuten aan, die uiteindelijk echter urenlang duurde. Daar maakten Nederland, Zweden, Denemarken, Oostenrijk en Finland gebruik van om samen te zitten. Tsjechië, Hongarije, Polen en Slovakije vergaderden met de leiders van Letland en Slovenië.

Vervolgens ging Michel één-op-één in gesprek met leiders. Iedereen moest zich klaarhouden om de plenaire sessie te hervatten vanaf 4.15 uur, klonk het. Rond 5.45 uur meldde Michels woordvoerder dat de bijeenkomst aangevat was, om amper 7 minuten later te laten weten dat die afgelopen was en dat de top opnieuw zou samenkomen maandag om 14 uur. Na een lange nacht zonder witte rook was dus besloten het voorlopig voor bekeken te houden.

Nederlands premier wil trofee

Toen de regeringsleiders vrijdagochtend verzamelen bliezen, had Michel al gesnoeid in het voorstel voor de meerjarenbegroting dat de Europese Commissie eind mei had voorgesteld. Hij hield wel vast aan een herstelfonds van 750 miljard euro, waarvan er 500 miljard als subsidies zouden uitgekeerd worden, de rest als leningen.

Terwijl Angela Merkel en Emmanuel Macron zich al vóór de top bij de roergangers rekenden, stootten Michel en Europese Commissie-voorzitter Ursula von der Leyen zondag op een vijftal ‘zuinige’ landen, die 750 miljard euro waarvan 500 aan geplande subsidies te veel vonden. Naast de tegenstand van Oostenrijk, Zweden, Denemarken en Finland was er een opvallende rol voor Nederland en premier Mark Rutte.

Michel zou een aanbod van 400 miljard euro aan subsidies op tafel hebben gelegd, maar de zuinige lidstaten zouden vasthouden aan 350 miljard euro subsidies en 350 aan leningen. Hoezeer Michel ook probeerde ‘de zuinigen’ tegemoet te komen, Rutte vond het niet genoeg. Volgens verschillende waarnemers omdat hij met een ‘trofee’ naar de volgende Nederlandse parlementsverkiezingen wil.

“Tijd nemen voor goede deal”

Ook in aparte overleggroepen met landen – waarbij ook premier Wilmès aanschoof – probeerden Michel en co. tot een akkoord te komen. Het gehakketak over het herstelfonds maakte dat andere belangrijke kwesties, zoals het geld dat naar de meerjarenbegroting mag gaan, naar het achterplan verschoven.

Christine Lagarde, de topvrouw van de Europese Centrale Bank, liet weten dat de leiders beter hun tijd konden nemen. “Beter een goede ambitieuze deal dan een slechte.” (ds, kbz, adb)