Het Vlaamse decreet dat een verbod op het onverdoofd slachten van dieren invoert is in strijd met het Europees recht. Dat oordeelt een advocaat-generaal van het Europees Hof van Justitie. Het gaat om een conclusie en dus nog niet om een arrest, maar het is eerder uitzonderlijk dat het EU-Hof in zijn definitieve oordeel nog sterk afwijkt van de beoordeling van de advocaat-generaal. Minister van Dierenwelzijn Ben Weyts is het “fundamenteel oneens”, ook Gaia reageert verrast.

Sinds 1 januari 2019 is het in Vlaanderen verboden om dieren te slachten zonder dat die eerst verdoofd worden. Dat geldt ook voor rituele slachtingen in religieuze kringen. Verschillende joodse en moslimverenigingen trokken daarop naar het Grondwettelijk Hof, dat de vraag voorlegde aan het Europees Hof van Justitie.

Een advocaat-generaal oordeelt nu dat het decreet effectief ingaat tegen het Europees recht. Dat verplicht dat dieren “bedwelmd” worden vooraleer ze worden geslacht, maar voorziet wel in een uitzondering voor religieuze riten, in naam van de godsdienstvrijheid. De advocaat-generaal geeft aan dat ritueel slachten “vaak moeilijk te rijmen valt met moderne opvattingen over dierenwelzijn”, maar dat betekent nog niet dat lidstaten de uitzondering in het Europees recht mogen uithollen omwille van het dierenwelzijn, klinkt het.

Weyts: “Fundamenteel oneens”

Vlaams minister Ben Weyts (N-VA), ten tijde van de invoer van het verbod ook al bevoegd voor Dierenwelzijn, is het daar “fundamenteel mee oneens”, laat hij weten. “De advocaat generaal zegt dat onverdoofd slachten behoort tot de kern van de religieuze praktijk, terwijl er in veel islamitische landen op grote schaal verdoofd geslacht wordt”, aldus Weyts. Daarnaast oordeelt de advocaat-generaal dat onverdoofd slachten niet te verzoenen is met dierenwelzijn, maar dat je het toch moet toelaten op grond van een religieuze overtuiging, klinkt het. “Dat zou betekenen dat iemand die godsdienstig is meer mag dan andere mensen. Voor mij verleent godsdienstvrijheid nooit een ‘license to kill’.”

De minister benadrukt dat de conclusie van de advocaat-generaal nog geen definitief oordeel van het Europees Hof is. “Dit is nog lang niet het einde van de procedure. Het Europees Hof van Justitie zelf moet zich nog uitspreken, net als het Grondwettelijk Hof in België”, zegt Weyts. “Ik zal er als Vlaams Dierenminister alles aan doen om ons verbod op onverdoofd slachten te handhaven. Via elke mogelijke weg. Met elk mogelijk middel. We geven ons niet gewonnen.”

In 2017 schaarde het Vlaams Parlement zich bijna unaniem achter het decreet dat het verbod op onverdoofd slachten invoerde, stipt Weyts nog aan. “Ik zou het dan ook aberrant vinden als die democratische beslissing via de rechtbank teniet wordt gedaan. We leven in een democratische rechtsstaat, en die woorden staan in de juiste volgorde: de democratie komt eerst.”

Gaia perplex

Gaia-voorzitter Michel Vandenbosch en advocaat Anthony Godfroid waren donderdag aanwezig in Luxemburg voor de voorlezing van het advies. “Wij zijn ontgoocheld en staan zelfs perplex”, reageert Vandenbosch. “Dit hadden we niet zien aankomen.”

De dierenrechtenorganisatie hamert er wel op dat het om een voorlopige conclusie gaat, en dat het Europees Hof daar niet door gebonden is. “Er is geen man overboord”, zegt Godfroid. “Het gebeurt regelmatig dat het Hof van Justitie de opinie van de advocaat-generaal niet volgt.”

Bovendien heeft de advocaat-generaal volgens Gaia vooral geoordeeld omwille van technische redenen, en moet het belang van de godsdienstvrijheid in deze niet overschat worden. De dierenrechtenorganisatie wijst er tot slot op dat verschillende andere Europese lidstaten en regio’s - zoals Slovenië, Denemarken, Zweden en ook Wallonië - een algemeen verbod op onverdoofd slachten hebben ingevoerd. “Iedereen binnen het Hof van Justitie zal zich bewust zijn van de enorme repercussies die verbonden zijn aan het volgen van het advies van de advocaat-generaal”, aldus Godfroid. “We blijven hoopvol en strijdvaardig.”

Ook Hermes Sanctorum, die vanuit het Vlaams parlement jarenlang aan de kar trok voor een algemeen verbod op onverdoofd slachten, reageert ontgoocheld. “Dit is een ramp voor de dieren en de democratie”, zegt hij. “Een ramp voor de dieren, omdat het een vrijgeleide geeft om dieren te laten lijden, zolang het maar gebeurt omwille van religieuze of ideologische redenen. Een ramp voor de democratie, omdat een verkozen parlement dat bijna unaniem stemt voor de bescherming van dieren, te kijk wordt gezet.” Sanctorum stapte in 2016 uit Groen omdat hij voluit voor het verbod op onverdoofd slachten wilde gaan en zetelt sinds de laatste verkiezingen niet meer in het parlement.

Het Europees recht verplicht dat dieren bedwelmd worden vooraleer ze worden geslacht, maar voorziet wel in een uitzondering voor religieuze riten, in naam van de godsdienstvrijheid. De advocaat-generaal geeft aan dat ritueel slachten “vaak moeilijk te rijmen valt met moderne opvattingen over dierenwelzijn”, maar dat betekent nog niet dat lidstaten de uitzondering in het Europees recht mogen uithollen omwille van het dierenwelzijn, klinkt het. Het definitieve arrest van het EU-Hof wordt eind dit jaar verwacht. Over het algemeen volgt het EU-Hof de conclusies van de advocaten-generaal, al zijn daar uitzonderingen op.