Grote bedrijven in de cacao- en chocolade-industrie blijven hun ogen sluiten voor mensenrechtenschendingen en ontbossing. Dat klaagt de jongste editie van de tweejaarlijkse “Cacaobarometer” van Voice Network aan. Tot die internationale coalitie van middenveldorganisaties behoren ook Oxfam België, Rikolto (het vroegere Vredeseilanden) en de vakbond ABVV Horval.

In de Cacaobarometer maken de ngo’s de balans op van de duurzaamheidsprestaties in de cacaosector. “De miljardensector is een symbool voor het ongelijke spel tussen grote multinationals enerzijds en kleinschalige boeren anderzijds”, zegt Oxfam België. “De sector wordt al decennialang aangeklaagd voor wijdverspreide kinderarbeid, ongecontroleerde ontbossing en structurele armoede.”

Maar “ondanks twee decennia van maatregelen in de hele sector en een toegenomen dialoog, blijven de uitdagingen in de sector even groot als ze ooit geweest zijn”, klinkt het in de barometer. “Uitgebreide ontbossing, kinderarbeid en andere mensen- en arbeidsrechtenschendingen zijn aan de orde van de dag, gevoed door de armoede van het merendeel van de cacaoboeren en gedreven door gebrekkige infrastructuur”.

Zo blijkt uit een recente studie van de universiteit van Chicago dat de illegale kinderarbeid de afgelopen twee decennia zelfs toegenomen is: alleen al in Ivoorkust en Ghana werken 1,5 miljoen kinderen in de cacaoproductie.

Geen aansprakelijkheid

Een van de mogelijke redenen daarvoor is dat verschillende duurzaamheidsinitiatieven vrijwillig zijn. Daarnaast leggen de projecten meestal ook de verantwoordelijkheid bij de boeren en niet bij de bedrijven die actief zijn in de geconcentreerde markten van handelaars en verwerkers. “De scoringscriteria van de meeste certificatiesytemen kijken naar wat op de plantage gebeurt, maar niet naar de handelsrelatie met de aankoper en het mogelijke machtsmisbruik”, klinkt het onder meer.

“Bedrijven zijn tot vandaag blijven volhouden dat het probleem bij de onbekwaamheid van cacaoboeren lag om tot ‘goede landbouwpraktijken’ te komen”, zegt Oxfam België. “Die technische bril werkt echter zoals paardenkleppen opzetten. Bedrijven konden zo telkens de structurele problemen van de armoede negeren: lage prijzen, gebrek aan infrastructuur en de afwezigheid van verantwoordelijkheid en aansprakelijkheid.”

Sommige bedrijven blijven ook hun verantwoordelijkheid ontlopen om eerlijke prijzen voor boeren te garanderen, klinkt het. Zo verwijzen de ngo’s naar de chocoladereus Hershey, die vorige week een grote voorraad cacao via de grondstoffenmarkt in New York kocht, in plaats van de gebruikelijke directe kanalen. Dat zou een manier zijn om het nieuwe prijsstabiliteitsbeleid van Ivoorkust en Ghana, die volgens de ngo’s 60 procent van de wereldcacaoproductie vertegenwoordigen, “te ondermijnen”. Beide landen voeren een vaste verkooppremie in voor boeren van 400 dollar per ton cacao.

Aanbevelingen

Uit de Cacaobarometer komen drie algemene aanbevelingen naar voren om de systematische problemen in de sector aan te pakken. Ten eerste is regulering nodig die machtige bedrijven verantwoordelijk stelt. Ten tweede zijn partnerschappen tussen consumptie- en productielanden nodig voor duurzame investeringen in onder meer infrastructuur. Tot slot moeten er meer inspanningen zijn om eerlijke prijzen te betalen aan boeren.