Terwijl in Europa de eerste boostercampagne wordt uitgerold, krijgen oudere mensen in landen als Israël en Chili intussen een vierde prik met een vaccin tegen het coronavirus. Met de opgang van de omikronvariant wint het debat over een extra booster aan kracht. Het EMA onthoudt zich vooralsnog van een aanbeveling. “We hebben nog geen data gezien die deze aanpak ondersteunt. Hoewel een bijkomende booster in het kader van een noodplan in overweging kan worden genomen, zou herhaaldelijke vaccinatie met korte tussenpozen geen duurzame langetermijnstrategie zijn”, reageerde Cavaleri. Voor de meest kwetsbaren, in het bijzonder mensen met verminderde immuniteit, kan het wel een ander verhaal zijn, zo voegde hij toe. 

Het EMA vreest niet enkel dat herhaaldelijke boosters het immuniteitssysteem zouden kunnen  “overbelasten”, maar ook dat de bevolking het vaccineren moe zal worden. Daarom moet er nagedacht worden over een strategie op langere termijn. In een scenario waarin de pandemie evolueert naar een endemie zou men bijvoorbeeld een prik aan het begin van het winterseizoen kunnen overwegen, aldus het hoofd vaccinatiestrategie.

Endemisch

Cavaleri acht het alleszins mogelijk dat de snelle verspreiding van de omikronvariant tot een endemische situatie kan leiden. De heel besmettelijke variant zou als “een natuurlijke booster” kunnen werken, waarbij heel veel mensen natuurlijke weerstand opbouwen, argumenteerde hij. 

In afwachting verkeert de wereld echter nog steeds in een pandemie en de laatste data suggereren volgens het EMA dat geboosterde mensen beter beschermd zijn tegen ernstige ziekte dan zij die enkel de basisvaccinatie hebben gehad. Britse gegevens bijvoorbeeld zouden aantonen aan dat de bescherming tegen hospitalisatie na de derde prik opnieuw toeneemt tot 90 procent.

Het EMA heeft zich ook nog niet uitgesproken over een boosterdosis voor minderjarigen. Het agentschap evalueert momenteel een aanvraag van Pfizer-BioNTech voor 16- en 17-jarigen en Cavaleri verwacht dat de vaccinproducent binnenkort ook een aanvraag zal indienen voor 12- tot en met 15-jarigen.

WHO: “Geen levensvatbare strategie”

Ook de Wereldgezondheidsorganisatie WHO vindt herhaaldelijk boostervaccins toedienen geen levensvatbare strategie. “Een vaccinatiestrategie gebaseerd op herhaalde boosters van de eerste vaccins heeft weinig kans om geschikt of levensvatbaar te zijn”, oordeelt een WHO-expertengroep die de vaccins tegen het coronavirus overziet.

Er moeten ook vaccins komen die de verspreiding van het virus beter voorkomen. De experten menen meer specifiek dat vaccins nodig zijn en ontwikkeld moeten worden “met een hoge impact wat betreft verspreiding en vermijden van besmetting, bovenop ernstige ziekte en overlijden voorkomen”. Ze moeten ook een krachtige reactie van het immuunsysteem oproepen, om zo de noodzaak voor een herhaling van boosterprikken te verminderen. Farmabedrijven Pfizer en BioNTech denken hun aangepast vaccin in maart klaar te kunnen hebben. Moderna mikt met zijn omikronvaccin op de herfst.

In afwachting van zulke vaccins stellen de experts voor “om misschien de samenstelling van de huidige vaccins bij te werken, om ervoor te zorgen dat ze de door de WHO aanbevolen niveaus van bescherming tegen besmetting en ziekte blijven bieden”, ook tegen varianten zoals omikron.

De experts wijzen er verder nog op dat op dit moment nog niet duidelijk is of de geringere ernst van omikron te danken is aan de intrinsieke kenmerken van de variant, of te maken heeft met het feit dat grote delen van de bevolking al gedeeltelijk immuun zijn door het vaccin of een eerdere infectie. Intussen verspreidt omikron zich wel aan een ongezien tempo.