De belangrijkste conclusies van het rapport “Onafhankelijkheid, dekolonisatie, geweld en oorlog in Indonesië, 1945-1950” zijn “indringend en confronterend”, aldus Mark Rutte. “Ze zijn hard maar onontkoombaar. Het kabinet onderschrijft de conclusies. We moeten de beschamende feiten onder ogen zien.”

“Nederland voerde een koloniale oorlog waarin stelselmatig en wijdverbreid extreem geweld werd gebruikt, tot martelingen toe, die in de meeste gevallen onbestraft bleven”, aldus de regeringsleider op een persconferentie in Brussel. “De heersende cultuur was er een van wegkijken, afschuiven en een misplaatst koloniaal superioriteitsgevoel.” Het is, stelt Rutte, “een pijnlijke constatering en we moeten ons dat aantrekken”.

De verantwoordelijkheid voor “deze zwarte bladzijde uit onze geschiedenis” ligt volgens de premier eerst en vooral bij de gezagsdragers van toen. “De Nederlandse regering, het parlement, de krijgsmacht als instituut en de justitiële autoriteiten. Het kabinet neemt de volle verantwoordelijkheid voor hun collectieve falen, dat ten grondslag lag aan het extreme geweld in de beschreven periode.”

“Koloniale oorlog”

Nederland neemt volgens de premier afstand van de lang aangehangen stelling dat het bij het geweld slechts om uitwassen ging en het leger in principe correct te werk was gegaan. De eufemistische benaming ‘politionele acties’ gaat “op de plank”, zegt Rutte, die de strijd tussen 1945 en 1949 een “koloniale oorlog” noemt. 

Koning Willem-Alexander maakte twee jaar geleden op bezoek in Indonesië al excuses voor Nederlandse geweldsontsporingen tijdens de onafhankelijkheidsstrijd. Nu volgen daarop namens de regering en koning excuses in “overtreffende trap”, zegt Rutte. Omdat het geweld structureel bleek en door de politiek toegelaten en gedekt werd. En voor het “consequent wegkijken” door vorige regeringen, waaronder drie onder zijn eigen leiding..

Naar schatting zijn tijdens de onafhankelijkheidsoorlog meer dan 100.000 Indonesiërs en zowat 5.000 Nederlandse soldaten omgekomen.