In de antiekwereld was het jaren een gekende truc: voor een stuk waar een geurtje aan hangt, vraag je een Vlaamse uitvoervergunning aan. Controle was er nauwelijks. Nochtans heeft ons land zich met de ondertekening van een Unesco-­verdrag in 2009 ertoe verbonden alle in- en uitvoer te controleren van antiquiteiten uit landen die gebukt gaan onder plunderingen.

De woordvoerster van het Brussels parket, Sarah Durant, bevestigt aan De Tijd het gebrek aan controle op de exportvergunningen. “Een trafikant gebruikt zo’n exportvergunning om de legale herkomst van een stuk aan te tonen. In de ogen van de sector was het daardoor allicht makkelijker om in België kunstvoorwerpen wit te wassen.”

Ook de douane onderschept amper “culturele goederen”. Het aantal vaststellingen is beperkt - slechts 19 vorig jaar en in 2018 zelfs maar één - en de voorbije jaren was er maar één inbeslagname.

Eén rechercheur, één assistent

Het geld dat in antiek­smokkel omgaat, wordt evenmin gedetecteerd. Bij de antiwitwascel zijn de voorbije jaren amper verdachte transacties aangegeven. In 2017 en 2018 was er even meer aandacht voor, uit vrees dat de terreurorganisatie IS antiquiteiten vanuit Syrië en Irak zou smokkelen, maar de interesse bij de politiediensten slonk snel.

Nadat de onderzoekscel ART, die bij de federale politie kunst­criminaliteit onderzocht, werd opgedoekt, bleven vanaf 2015 voor heel België maar één rechercheur en één assistent over om de strijd tegen dat soort criminaliteit te coördineren. “De kunst- en antieksector in België heeft geprofiteerd van die laksheid”, zegt Durant. “Er zijn ons geen gevallen bekend die tot een veroordeling van een antiekhandelaar hebben geleid.”

240 euro

Een opvallende Belgische blunder als het gaat om geroofd antiek, is de zaak rond een in Nigeria gestolen levensgroot bronzen hoofd. Dat meer dan vijf eeuwen oud stuk, dat miljoenen waard is, werd door de Belgische overheid openbaar verkocht voor een luttele 240 euro. Nigeria vraagt het erfgoed terug, maar de Oost-Vlaamse antiquair die het voor een schijntje kocht, weigert het nu af te staan.