Kavala (64) zat al 4,5 jaar in voorhechtenis en ontkende de aanklachten voor de Gezi-protesten die begonnen in 2013. Voor spionage besloot de rechtbank hem vrij te spreken wegens gebrek aan bewijs.

In zijn laatste woorden voor het vonnis zei Kavala dat de eis van de aanklager voor levenslang gebaseerd was op “bewijs dat geen bewijs is” en neerkwam op een “moord via de rechterlijke macht”.

Ook zeven anderen werden veroordeeld, elk tot 18 jaar cel, voor het helpen bij Kavala’s poging om de regering omver te werpen.

“Vernietigende klap”

In de rechtbank waren ruim 200 mensen aanwezig, onder wie oppositieleden, westerse diplomaten en mensenrechtenactivisten. De aanhangers van de beklaagden schreeuwden naar de rechters toen het vonnis werd voorgelezen. “Dit is nog maar het begin: de strijd gaat voort”, scandeerde de menigte.

Europees directeur van Amnesty International Nils Muiznieks reageerde maandag op het vonnis: “Vandaag zijn we getuige geweest van een rechterlijke dwaling van spectaculaire proporties. Dit vonnis is een vernietigende klap, niet alleen voor Osman Kavala, de andere beklaagden en hun families, maar voor iedereen die gelooft in gerechtigheid en mensenrechtenactivisme in Turkije en daarbuiten. De beslissing van de rechtbank tart elke logica. (...) Dit onrechtvaardige vonnis toont aan dat het Gezi-proces slechts een poging was om onafhankelijke stemmen het zwijgen op te leggen.”

Volgens het Europees Hof voor de Rechten van de Mens was de rechtszaak politiek gemotiveerd. Eind 2019 riep het Hof op Kavala vrij te laten, en oordeelde het dat zijn detentie bedoeld was om hem het zwijgen op te leggen. Turkije dreigt te worden geschorst als lid van de rechtenwaakhond van de Raad van Europa, nadat een inbreukprocedure was opgestart wegens Kavala’s detentie.

Westerse landen waaronder Nederland, Frankrijk, Duitsland en de VS hadden vorig jaar om Kavala’s vrijlating gevraagd, waarna Erdogan dreigde hun ambassadeurs het land uit te zetten. Hij beschuldigde Kavala ervan geprobeerd te hebben de regering omver te werpen en zei dat westerse landen geen “bandieten, moordenaar en terroristen” zouden vrijlaten in hun landen.

Eerdere vrijspraak

Kavala speelde een grote rol in Turkije met maatschappelijke projecten. Zo startte hij een uitgeverij die sociale verandering wilde bevorderen na de Turkse staatsgreep van 1980 en stimuleerde hij cultuur via zijn organisatie Anadolu Kultur.

Hij werd in 2020 vrijgesproken van aanklachten in verband met de Gezi-protesten, maar amper enkele uren later beval een andere rechtbank zijn arrestatie op beschuldiging van poging tot omverwerping van de grondwettelijke orde in verband met de poging tot staatsgreep. Die rechtbank besliste later om hem op die aanklacht vrij te laten, maar beval zijn detentie op grond van een spionageaanklacht in dezelfde zaak.

Kavala’s vrijspraak samen met acht anderen in het Gezi-proces werd vorig jaar ongedaan gemaakt en de zaak werd gecombineerd met de andere aanklachten tegen hem.