Begin maart actualiseerde het Commissariaat-Generaal voor de Vluchtelingen en Staatlozen zijn beleid rond Afghaanse asielzoekers. Zij krijgen niet langer automatisch subsidiaire ­bescherming. Dat statuut geeft ­bescherming aan mensen die niet meteen in aanmerking komen om als politieke vluchteling te worden erkend. De oorlogssituatie vormde daarvoor een logische basis.

Maar de taliban hebben al even de macht in handen. Volgens CGVS-commissaris-generaal Dirk Van den Bulck is de situatie veranderd: er is geen sprake meer van willekeurig geweld. Wel verslechtert de sociaal-economische en ­humanitaire situatie. Volgens het CGVS is dat vooral het gevolg van de droogte en de vermindering van economische steun na de machtsovername. Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens hanteert sociaal-economische en humanitaire omstandigheden ­uiterst zelden als reden voor bescherming.

De aanpak van Van den Bulck oogstte kritiek bij vluchtelingen­organisaties. Enkele arresten van de Raad voor Vreemdelingen­betwistingen (RVV) zetten daar nu een turbo op. Vooral het arrest van 31 maart geeft de Afghanen veel perspectief. De zaak ­gaat om een Afghaanse vluchteling die al sinds 2019 in België verblijft en wiens aanvraag vier keer werd afgewezen. De RVV veegde de laatste weigering door het CGVS van tafel, met ­opmerkelijke argumenten.

Zo vindt rechter Marie-Claire Goethals dat de gewijzigde ­Afghaanse context de kans aanzienlijk vergroot dat de man uiteindelijk toch als vluchteling wordt ­erkend. Bovendien vraagt de RVV zich af of het CGVS over voldoende informatie beschikt, omdat diverse analyserende instanties niet meer naar behoren werken. Volgens Goethals is er alvast geen info beschikbaar waaruit blijkt dat de veiligheidssituatie zich voldoende heeft gestabiliseerd om een “correcte toekomstgerichte beoordeling” te maken.