In zijn laatste woord dat hij maandag nog kreeg, bezwoer Abdeslam het hof om van hem geen moordenaar te maken. “Ik heb fouten gemaakt, maar ik ben geen moordenaar, geen doder”, zei hij. Hij bleef volhouden dat hij die fatale 13de november 2015 op het laatste moment besloot zich niet op te blazen. Maar het hof geloofde hem niet en verklaarde hem gisteravond schuldig aan ‘moord en poging tot moord in bende, met terroristische motieven.’ Dat hij een straf kreeg waarbij hij nooit meer vrij kan komen, is zeer uitzonderlijk in de Franse rechtspraak.

Loden stilte

Het was 20.11 uur toen de voorzitter van het assisenhof in Parijs Jean Louis Périès begon met het voorlezen van zijn 120 pagina’s lange vonnis. Hij las enkel de essentiële passages voor waarin het hof uitlegde waarom de twintig terroristen die terechtstonden, veroordeeld werden. Volgens de Franse media deed hij dat in een loden stilte.

Nog geen uur nadat Périès begon te lezen, viel het doek definitief over ‘het proces van de eeuw’, een proces dat tien maanden heeft geduurd. Bij de aanslagen van 13 november 2015 in Parijs stierven 130 mensen en raakten 350 anderen gewond. Nog honderden mensen liepen zware psychologische trauma’s op. Abdeslam is de enige van de tien terroristen die deelnam aan de aanslagen die overleefde.

Maar hij is niet enige van de twintig beschuldigden die terechtstonden die een zware prijs betaalt. Nog achttien van hen werden veroordeeld als leden van een terroristische organisatie. Onder hen Mohamed Abrini, de man met het hoedje, en Osama Krayem, de overlevende terrorist van de aanslag op de luchthaven van Zaventem. Maar ook Hamza Attou en Mohamed Amri, de twee vrienden uit Sint-Jans-Molenbeek die Abdeslam de nacht van de aanslagen waren gaan ophalen in Parijs, werden veroordeeld als terroristen. De enige van de twintig die ontsnapte aan een veroordeling wegens terrorisme was Farid Kharkhach, de man die valse papieren maakte voor de terroristen. Hij kreeg met twee jaar cel ook de lichtste straf.

Veertien van de twintig terroristen die terechtstonden waren fysiek aanwezig in de assisenzaal. Zes anderen – onder wie Oussama Atar, het vermoedelijke brein achter de aanslagen – zijn de voorbije jaren vermoedelijk gestorven in Syrië. Naast Abdeslam zagen woensdag nog vijf andere beschuldigden zich veroordeeld tot levenslang zonder de kans ooit nog vrij te komen. Op Abdeslam na gaat het echter telkens om doodgewaande terroristen, onder anderen Oussama Atar.

Fourniret

Dat iemand levenslang krijgt, zonder de kans om ooit nog vrij te komen, is heel uitzonderlijk in Frankrijk. Het is de allerzwaarste sanctie die bestaat in het Franse strafrecht. De sanctie werd in 1994 door de regering ingevoerd als reactie op de verkrachting en moord op een klein meisje door een recidiverende seksuele delinquent . Maar van 1994 tot nu werd de straf nog maar vier keer uitgesproken. Onder meer in 2007 tegen de ook in ons land beruchte seriemoordenaar Michel Fourniret, die vorig jaar op 79-jarige leeftijd gestorven is in de gevangenis. Tot vandaag werd die straf telkens uitgesproken in zaken van kinderverkrachting, gevolgd door moord .

Bij de uitspraak bleef het rustig in de zaal. Alleen één slachtoffer riep vanuit het publiek een belediging naar Mohamed Abrini. De volkstoeloop op de laatste dag van het proces was nog groter dan tijdens de voorbije tien maanden. Advocaten, journalisten en burgerlijke partijen moesten urenlang aanschuiven om een plaats in de zaal te vinden. Opmerkelijk: voor het begin van de zitting toonden veruit de meeste slachtoffers zich tevreden met wat zich de voorbije tien maanden in de assisenzaal heeft afgespeeld. De meesten zegden hetzelfde als Arthur Dénouveaux, de voorzitter van slachtofferorganisatie Life4Paris. “Ik ben heel tevreden dat er een ­proces is geweest en dat iedereen uitgebreid de gelegenheid heeft ­gehad om te praten, zowel daders als slachtoffers. Niemand gaat hier gefrustreerd weg. We gaan ­allemaal buiten met vertrouwen in de Franse justitie”, zei Dénouveaux. Het was een gevoel dat velen gisteren met hem deelden.