Ayatollah Khamenei sprak bij zijn ontmoeting met Poetin in de Iraanse hoofdstad zijn steun uit voor de Russische invasie in Oekraïne: “Oorlog is een harde en moeilijke kwestie, en Iran is er helemaal niet tevreden mee dat gewone mensen eronder lijden, maar in het geval van Oekraïne, als jullie geen initiatief hadden genomen, zou de andere kant de oorlog met zijn eigen initiatief hebben veroorzaakt”, aldus Khamenei. “Als de weg open ligt voor de NAVO, kent die geen grenzen, en als die niet werd tegengehouden in Oekraïne, zouden ze enige tijd later dezelfde oorlog beginnen onder het voorwendsel van de Krim.”

Ook Poetin beschreef zijn invasie als onvermijdelijk: “Niemand is voorstander van oorlog, en het verlies van levens van gewone mensen is een grote tragedie, maar het gedrag van het westen gaf ons geen andere keuze dan te reageren. Sommige Europese landen zeiden: ‘We waren tegen Oekraïnes lidmaatschap van de NAVO, maar onder Amerikaanse druk zijn we akkoord gegaan’, wat hun gebrek aan onafhankelijkheid toont.”

Poetin beweerde ook dat Moskou geen enkele wil van Oekraïne heeft gezien om te voldoen aan de voorwaarden van een voorlopig vredesakkoord dat volgens hem in maart “praktisch bereikt” was. Dat zei de Russische leider toen reporters hem vroegen naar een mogelijke ontmoeting met Oekraïens president Volodimir Zelenski. “Het eindresultaat hangt natuurlijk af van de bereidheid van de partijen om de bereikte akkoorden uit te voeren. Vandaag zien we dat de machthebbers in Kiev die wil niet hebben.”

Volgens Poetin hebben Saudi-Arabië en de Verenigde Arabische Emiraten aangeboden te bemiddelen tussen Rusland en Oekraïne.

Olie, graan en gas

Khamenei zei dat Teheran en Moskou waakzaam moeten blijven voor “westers bedrog”. Iran en Rusland zijn ervan overtuigd dat een samenwerking op lange termijn gunstig is voor beide landen. Poetin kondigde aan dat ze afgesproken hebben dat Iran en Rusland meer gaan samenwerken in de gas- en oliesector. Ze ondertekenden een memorandum voor een samenwerking aan oliecontracten ter waarde van 40 miljard dollar.

Ook Turkije nam deel aan de top, onder meer om te spreken over het conflict in Syrië, maar ook over de oorlog in Oekraïne. Poetin bedankte zijn Turkse ambtgenoot Recep Tayyip Erdogan voor diens bemiddeling in het dossier over de export van graan uit Oekraïne over de Zwarte Zee. Poetin ziet vooruitgang bij het overleg daarover. Dankzij Turkse bemiddeling “zijn we verder gekomen. Nog niet alle problemen zijn opgelost, maar er is beweging en dat is een goede zaak”, aldus de Russische leider. 

De export van graan is een probleem geworden door de Russische invasie in Oekraïne. Door het offensief is de scheepvaart geblokkeerd, wat het risico op een wereldwijde voedselcrisis vergroot. Ook de gastoevoer staat onder druk. Maar het Russische staatsgasbedrijf Gazprom zal zijn verlichtingen tegenover zijn leveranciers volledig nakomen, zei Poetin dinsdagavond op een persconferentie na de drielandentop in Teheran.

“Gazprom heeft zijn verplichtingen nagekomen, blijft die nakomen en zal zijn verplichtingen volledig nakomen”, benadrukte Poetin. Het Russische staatsgasbedrijf heeft de voorbije weken wel de gasleveringen via de pijpleiding Nord Stream 1 met 60 procent verminderd.

LEES OOK. Onmiddellijke en drastische maatregelen zijn nodig: het is alarmfase rood voor de Europese gasvoorziening (+)

Tegelijk waarschuwde de Russische president voor een vermindering van de Russische gasvoorziening via Nord Stream 1 aan Europa, meldt het Russische staatspersagentschap Tass. Gazprom is verantwoordelijk voor de leveringen aan het buitenland en verklaarde eerder al dat het heropstarten van Nord Stream 1 van anderen afhangt. Het staatsgasbedrijf vroeg eerder aan het Duitse Siemens om een turbine die essentieel zou zijn voor het functioneren van een van de gascompressiestations van de pijpleiding en die in Canada hersteld werd, terug te geven. Ook Poetin verwees volgens Tass naar die turbine die in Canada hersteld wordt. Als die niet snel naar Rusland terugkeert, kan Moskou de stroomcapaciteit via Nord Stream 1 vanaf eind juli aanzienlijk dalen, aldus de Russische president dinsdagavond in Teheran.

Poetin spotte ook met de inspanningen van het Westen om de afhankelijkheid van fossiele brandstoffen te verminderen en meer in te zetten op hernieuwbare energie. “Zij zijn grote experts op het gebied van niet-traditionele betrekkingen, en ook op het gebied van energie hebben zij besloten een beroep te doen op niet-traditionele vormen van energie: de zon en de wind. Ze sluiten zelf alles af en zoeken dan iemand om de schuld te geven – het zou grappig zijn als het niet zo triest was.”

De Europese Commissie stelt woensdag haar gasnoodplan voor en gaat daarbij uit van het worstcasescenario, namelijk dat Rusland helemaal geen gas meer levert aan Europa.