De openbaarvervoermaatschappij heeft een vrij oude leeftijdspiramide, waardoor er elk jaar heel wat mensen met pensioen gaan. Daarnaast wordt ze geconfronteerd met onverwacht veel vertrekkers, zo zei Ann Schoubs, de directeur-generaal van De Lijn, dinsdag tijdens een persconferentie in Mechelen. “De hele coronaperiode, 2020 en 2021, was er heel weinig uitstroom. Mensen kozen voor zekerheid”, aldus Schoubs. “Maar begin 2022 is het aantal vertrekkers bij de chauffeurs en technici naar 6 procent gegaan. Dat betekent dat er elke maand 25 tot 30 ontslagnemers waren. Ook nu nog zitten we aan zowat 5,5 procent in die categorieën, waar dat normaal 4 procent is.”

Directe impact

Er ontstonden chauffeurstekorten, en dat had meteen gevolgen voor de operaties. Zo nam het aantal geplande ritten dat moest worden geschrapt, fors toe. De piek was in juni, met 2,63 procent niet-gereden ritten (zonder stakingen). Om de dienstverlening betrouwbaarder te maken zodat reizigers minder vaak voor vervelende verrassingen zouden komen te staan, werd er op een aantal lijnen ingegrepen. In Antwerpen bijvoorbeeld werd begin november de frequentie van een zestal tramlijnen verlaagd.

Intussen was de openbaarvervoermaatschappij ook met rekruteringscampagnes gestart, vooral in de grootste probleemregio’s. Dat zijn Antwerpen, Leuven en de Vlaamse rand rond Brussel. Dat gebeurde wel op een oververhitte arbeidsmarkt. “Net zoals bijna elke sector stond De Lijn voor een aartsmoeilijke zoektocht naar nieuw personeel”, zegt de maatschappij. Uiteindelijk konden er dit jaar 657 chauffeurs, 98 technici en 351 bedienden aangeworven worden.

Stilaan bedwongen

Na de nodige opleidingen en dergelijke, lijkt het chauffeurstekort stilaan bedwongen. “We denken dat het ergste achter de rug is”, aldus Schoubs, “en we hopen tegen januari weer in een volledig normaal regime te kunnen werken met een normaal niveau van niet-gereden ritten.” In Antwerpen zullen de tramlijnen vanaf 9 januari opnieuw volgens het normale schema rijden.

Maar de zoektocht naar personeel is niet voorbij. In 2023 heeft De Lijn nog meer nieuwe chauffeurs nodig - 900, op een totaal van 5.900 chauffeurs -, en de jaren nadien waarschijnlijk ongeveer even veel. Schoubs erkent dat de rekrutering een hele uitdaging wordt, maar ziet dat de plekken in de rijscholen van De Lijn de eerstkomende maanden alvast redelijk goed gevuld zijn. Dat geeft hoop.

30 procent

Schoubs wees erop dat het slaagpercentage van kandidaten doorheen het hele rekruteringsproces ongeveer 30 procent bedraagt. “Dus we moeten volgend jaar eigenlijk zowat 3.000 kandidaten binnenkrijgen.” De maatschappij ziet onder meer potentieel bij anderstaligen, zoals (Oekraïense) vluchtelingen. Want “we zien bij de kandidaten redelijk wat uitval inzake taal”. Ze bekijkt hoe zij een basiskennis van het Nederlands zouden kunnen verwerven. Ook deeltijdse contracten kunnen mogelijk een oplossing zijn.

Wat de reizigersaantallen betreft, zit De Lijn nog altijd onder het niveau van voor de coronacrisis. Begin 2022 was dat -40 procent, maar na het opheffen van de coronamaatregelen keerden heel wat reizigers terug. Momenteel ligt het aantal reizigers nog 10 tot 20 procent onder het precoronapeil. Volgens Schoubs zijn vooral in de landelijkere gebieden de meeste reizigers teruggekeerd, en minder in de steden. Mogelijk hebben daar heel wat mensen de (deel)fiets als alternatief ontdekt. De Lijn zal inspanningen blijven doen om reizigers te laten terugkeren. Zo werd er een vijftigrittenkaart gelanceerd (voor mensen die niet elke werkdag pendelen) en is er een proefpakket voor mensen die verhuisd zijn.

Wat de vergroening van de vloot betreft, heeft de levering van zestig elektrische bussen door busbouwers Van Hool en VDL wat vertraging opgelopen. Schoubs verwacht de eerste exemplaren in januari, maar dan moeten ze nog gekeurd worden en moeten chauffeurs nog een opleiding krijgen. De ingebruikname zal dus pas voor enkele maanden later zijn. De directeur-generaal herhaalde nog eens dat emissievrij rijden in de stadskernen tegen 2025 volgens haar niet haalbaar is. De ambitie blijft wel om tegen 2035 volledig emissievrij te rijden.