In Ieper wordt deze week al ‘paddendraad’ uitgezet. Dat is historisch in de stad, die een kwarteeuw geleden begon met de overzet van amfibieën, als pionier onder West-Vlaamse gemeenten. “De overzet begint twee weken vroeger dan in 2022 en vier weken vroeger dan in 2021. ‘Normaal’ gebeurt dit pas een maand later”, weet Iepers milieuschepen Valentijn Despeghel (Vooruit).

Verrassende waarnemingen

Ook in buurgemeente Heuvelland worden al voorbereidingen getroffen. “Ook bij ons een record”, meent Jori Degrande. De 42-jarige vrijwilliger organiseert al 18 jaar de overzet in de Bergstraat op een flank van de Kemmelberg. “Mijn schoonvader Stef Spruytte uit het Heuvellandse dorp Nieuwkerke was de eerste vrijwilliger van het land, die begon met de overzet van amfibieën. Intussen 42 jaar geleden”, zegt Jori.

“De amfibieën ontwaken uitzonderlijk vroeg uit hun winterslaap. Dat merkte ik in mijn eigen tuin: kort na Nieuwjaar deed ik enkele verrassende waarnemingen bij de poel.” De ‘oogst’ na een kwartiertje spotten: minimum 17 salamanders en 1 pad. (Lees verder onder de foto)

Aan de andere kant van de Westhoek, bij Diksmuide, fotografeerde Peter Bossu op 23 december een doodgereden kikker in de Vlavlakte. De coördinator van Natuurpunt De Bron zag tussen oud en nieuw “groene kikkers rondspringen, salamanders kruipen en lenteplanten bloeien”.

Warmterecords

“Verschillende soorten vogels verzamelen nu al nestmateriaal en sommige trekvogels trekken niet eens meer naar het zuiden om te overwinteren”, stelt Bossu. “Op sociale media zag ik Limburgse en Antwerpse vrienden in T-shirt aperitieven en de barbecue aansteken. In heel continentaal Europa zijn warmterecords gebroken. Het 9/11-alarm voor het klimaat is afgegaan. Er zouden extra journaals en ministerraden moeten komen. Politici zouden ons moeten overspoelen met acties en voorstellen.” (Lees verder onder de foto)

Pioniersstad Ieper trok vorig jaar nog 20.000 euro uit voor de amfibieënoverzet, maar dat budget wordt nu wellicht gehalveerd naar aanleiding van de sterk dalende populatie. In topjaar 2010 werden op Iepers grondgebied 10.400 amfibieën overgezet, in 2022 zijn slechts 2.780 amfibieën geteld.

Grootste gevaar

Het stadsbestuur kiest voor een nieuwe aanpak. De klassieke kippengaas wordt vervangen door gietrand, zodat salamanders geen kans meer krijgen om zich door gaatjes te wurmen. “We behouden onze 10 overzetlocaties, maar gaan niet langer overal ‘draad’ plaatsen”, aldus Despeghel.

“Het was vroeger een gigantische klus om een totale afstand van 5 km te bedraden. Op een locatie werden vorig jaar slechts 10 amfibieën overgezet. Zeker in deze tijden moeten we onze middelen zo goed mogelijk besteden. Op zulke locaties kiezen we voor raapacties op piekmomenten. We hebben nog steeds 67 vrijwilligers. Dat aantal zou voldoende moeten zijn, maar extra krachten blijven welkom.”

De stad wil een voortrekkersrol blijven vervullen. “Denk maar aan de uitklimstrips die we sinds 2019 plaatsen in de straatkolken. Zo zijn talloze amfibieën van de verdrinkingsdood gered in riolen.” Het grootste gevaar kan straks opnieuw van het klimaat komen. “We houden ons hart vast: vorst kan dodelijk zijn voor diertjes, die nu al rondtrekken.”