Konstantin Yefremov was een luitenant in het Russische leger. De BBC heeft onafhankelijk bevestigd dat de man zich in de eerste maanden van de oorlog in Oekraïne bevond, met name in de zuidelijk regio rond Zaporizja. Daar zag hij tijdens de bezetting van een vliegveld dat de Russische troepen op grote schaal plunderden. “Zowel soldaten als officieren namen alles mee dat ze konden. Alle vliegtuigen werden gestript, alle gebouwen werden doorzocht. Eén soldaat nam een grasmaaier mee, en zei trots ‘Ik zal dit meenemen naar huis, en het gras naast de kazerne maaien’. Emmers, bijlen, fietsen: alles werd in onze voertuigen gegooid. Zoveel dat de mannen gehurkt moesten gaan zitten om erin te raken.”

Daarna bewaakten Yefremov en zijn mannen gedurende anderhalve maand een artillerie-eenheid. “We sliepen de hele tijd buiten. We hadden zoveel honger dat we op konijnen en fazanten jaagden. Maar toen kwamen we een villa tegen, die al bewoond was door een andere Russische soldaat. ‘Wij wonen hier nu’, zei hij. Er was zoveel eten in de ijskasten dat je er een kernoorlog had kunnen overleven. Maar de soldaten vingen de Japanse karpers in de vijver buiten, om op te eten.”

Foltering

In april werden Yefremov en zijn mannen verplaatst naar een logistiek hoofdkwartier in het dorp Bilmak, ten noordoosten van de stad Melitopol. Daar was hij naar eigen zeggen getuige van de mishandeling van Oekraïense gevangenen.

“Een kolonel vroeg aan een gevangene om alle Oekraïense nationalisten in zijn eenheid te noemen”, vertelt Yefremov. “De man begreep de vraag niet, en als respons werd hij zo hard geslagen dat zijn tanden eruit vlogen. Daarna hield de kolonel een pistool tegen zijn voorhoofd, en zei hij ‘Ik ga tot drie tellen, en dan schiet ik je in het hoofd’. Daarna telde hij tot drie, en schoot hij twee keer, twee keer net naast zijn hoofd.”

Volgens Jefremov duurden de ondervragingen en martelingen ongeveer een week. “Elke dag, ‘s nachts, soms twee keer per dag”. Dezelfde kolonel zou tijdens een andere ondervraging ook een gevangene in de arm en in het been hebben geschoten, en de opdracht hebben gegeven om de Oekraïners geen ander voedsel te geven dan crackers en water.

Bedreigingen

Yefremov werd na verloop van tijd weer overgeplaatst naar zijn oorspronkelijke eenheid in Tsjetsjenië, waar hij ontslag wilde nemen uit het leger. “Daar waren sommige officieren niet blij mee. Die mannen hadden zelf geen dag in Oekraïne gezeten, maar noemden we een lafaard en een verrader. Ze bedreigden me, omdat ik geen mensen wilde doden.” Uiteindelijk werd Yefremov ontslagen omdat hij weigerde terug te keren naar Oekraïne.

Na de aankondiging van een militaire mobilisatie in september vreesde Yefremov echter toch opnieuw in het leger te moeten, en nam hij contact op met de mensenrechtengroepering Gulagu.net, die hem hielp om Rusland te ontvluchten.

Spijt

“Wat ik vind van de Russen die de oorlog in Oekraïne steunen? Ik weet niet wat er zich in hun hoofd afspeelt”, aldus Yefremov. “Hoe laten ze zichzelf zo voor de gek houden? Als ze naar de markt gaan, zijn ze wantrouwig omdat ze vrezen dat ze te weinig kleingeld terugkrijgen. Ze vertrouwen hun eigen vrouwen en mannen niet. Maar de man die hen al twintig jaar lang misleidt, moet maar spreken en ze staan klaar om anderen te vermoorden. Ik begrijp het niet.”

“Ik verontschuldig me bij de hele Oekraïense natie dat we hun thuis zijn binnengevallen als een ongenode gast met wapens in zijn handen. Ik heb niet eens het morele recht om hen om vergiffenis te vragen. Ik kan mezelf niet vergeven, dus ik verwacht dat ook niet van hen. Gelukkig heb ik zelf niemand iets aangedaan, heb ik niemand vermoord. En godzijdank dat ik niet gedood ben.”