De bevindingen van het Forever Pollution Project, een internationaal onderzoek naar PFAS-vervuiling in Europa, zijn niet mals voor ons land. De PFAS-fabriek van 3M in Zwijndrecht is “een van de meest vervuilde sites ter wereld”, Vlaanderen kleurt helemaal rood op de Europese PFAS-kaart én België wordt door de onderzoekers omschreven als “plaats met de hoogste verontreinigingsniveaus”.

In totaal bracht het onderzoek, waaraan onder meer The guardian en Le monde deelnamen, meer dan 17.000 sites in kaart “die de aandacht van de overheden vragen”. Het gaat hier om omgevingen met PFAS-concentraties van meer dan 10 nanogram per liter. Bij 2.100 gebieden werden niveaus gemeten die als gevaarlijk voor de volksgezondheid worden beschouwd (meer dan 100 nanogram per liter). Ter vergelijking: in de omgeving van 3M in Zwijndrecht werd een concentratie van liefst 73 miljoen nanogram per liter gemeten.

“Vlaanderen is een industriële hotspot waar niet alleen de petrochemie maar ook de textielindustrie sterk staat”, zegt Andy Pieters, woordvoerder van Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA). “Twee sectoren die nog veel PFAS gebruiken. Je ziet hetzelfde in de industriële gebieden in het Verenigd Koninkrijk en het Duitse Noordrijn-Westfalen. Ook zij kleuren vrijwel geheel rood.”

Risicolocaties

Daarnaast is er nog een belangrijke nuance, zo luidt het. “Wij meten meer. Door de 3M-crisis zijn we hier alle vervuilde sites stelselmatig gaan inventariseren. Vier à vijf jaar geleden werd PFAS nog niet gemeten voor bodemattesten, nu gebeurt dat wel consequent. En al die rode stipjes in Vlaanderen omvatten ook de 800 oefenterreinen van de brandweer, die werken met PFAS-houdend schuim. Bijna nergens anders werden die ook in kaart gebracht.”

Dat bevestigt ook Ann Heylens, woordvoerder van de Vlaamse PFAS-coördinator Hans Reynders. “In vergelijking met veel andere landen voeren wij veel meer metingen uit. Het voorbije anderhalf jaar alleen hebben we zelf meer dan 4.000 mogelijke risicolocaties in kaart gebracht. Tegelijk blijkt uit metingen van PFAS in het bloed dat gemiddelde Vlaamse adolescenten vergelijkbare gehaltes in het bloed hebben als leeftijdsgenoten in Europa.”

Twee jaar geleden moesten alle gemeentebesturen ook hun “risicolocaties” doorgeven aan de Vlaamse overheid. Aan de hand van bodemonderzoeken wordt nu bepaald welke prioritair gesaneerd moeten worden. “Niet alles moet opgekuist worden”, besluit Pieters. “Per gebied bekijken we wat een aanvaardbare drempel is. Voorlopig is het ook nergens te ongezond om te wonen of werken.”