Dendrochronologie of jaarringenonderzoek, daarmee namen wetenschappers Vincent Debonne en Kristof Haneca van het Agentschap Onroerend Erfgoed de houten dakconstructie van de Sint-Niklaaskerk onder de loep. Ze boorden kleine staafjes uit het hout en trokken ermee naar het labo.

“In 2021 gingen we drie dagen lang ter plekke om de dakkappen van de Sint-Niklaaskerk te documenteren en stalen te nemen”, zegt Debonne. “Daarna volgde de reconstructie en het labowerk. Zo konden we het hout dateren, want uit de jaarringen kan je het laatste groei-jaar van de boom afleiden.” (lees verder onder foto)

Afhankelijk van het klimaat groeien bomen per jaar veel of weinig. Door de ringen te vergelijken met andere bomen in een databank kunnen wetenschappers de leeftijd van bomen tot op het jaar vastleggen met een stukje schors.

Originele constructie bewaard

De conclusies van hun onderzoek waren enigszins onverwacht. “We waren benieuwd naar de toestand van de dakconstructie, door de vele restauratiewerken in de geschiedenis van de kerk”, zegt Debonne. “We wisten niet in hoeverre er nog oorspronkelijk hout over was, maar uiteindelijk bleek dat boven het schip en het koor van de kerk de originele constructie nog grotendeels bewaard.”

Heel wat delen zijn vervangen in de jaren ’60, ’70 en ’80, maar meer dan de helft van het hout bleek effectief uit de middeleeuwen te stammen. “Het hout in het schip is afkomstig uit 1220 à 1224, het koor tussen 1231 en 1240. Daarmee is het tot nu toe de oudste dakconstructie van Gent. Ook in de rest van Vlaanderen zijn er slechts enkele oudere bewaard gebleven.” (lees verder onder foto)

In goede staat

Met dit soort onderzoek willen de wetenschappers meer te weten komen over historische gebouwen en hun geschiedenis. In de jaren ’90 werden onder andere al de daken van de Bijloke en het Caermersklooster onderzocht. “In vergelijking werd hier duidelijk een andere timmermanstechniek gebruikt, waardoor het dak complexer en steviger gebouwd is”, zegt Debonne. “De Sint-Baafskathedraal werd nog niet onderzocht, maar daarvan zou de constructie al niet meer middeleeuws zijn.”

Ook al is het dak dus zo’n 800 jaar oud, toch zal het niet meteen instorten. “Tijdens eerdere restauraties zijn de slechtere stukken, meestal dichtbij de goot en dus kwetsbaarder voor waterschade, al vervangen”, zegt Debonne. “Het is alleszins in beter staat dan het dak van het Vleeshuis, dat nog wacht op een stevige restauratie.”