Op het eerste gezicht lijkt de wereld er qua aantal besmettingen met tuberculose béter voor te staan dan enkele jaren geleden. Maar de forse knik naar beneden in 2020 was niet het gevolg van betere preventie, wel van de coronapandemie zelf. Daardoor vielen overal in de wereld de behandelingen en diagnoses terug.

“Het heeft de inspanningen van de voorbije 14 jaar tenietgedaan”, zegt Lena Fiebig van Damiaanactie, dat in verschillende landen tbc-programma’s heeft lopen. “De Covid-19-pandemie was een ramp op vlak van tbc-bestrijding. In 2020 en 2021 konden de tuberculoseprogramma's respectievelijk 5,8 en 6,4 miljoen patiënten opsporen en behandelen ten opzichte van de geschatte 10,1 en 10,6 miljoen. Mensen die wél al in behandeling waren, konden die behandeling door de pandemie noodgedwongen niet altijd verderzetten.”

De ziekte is overal ter wereld aanwezig, maar woekert vooral op plaatsen waar mensen in kwetsbare omstandigheden leven. In landen als de Filipijnen, Bangladesh, Pakistan en Indonesië gaat het volgens de Wereldgezondheidsorganisatie om honderdduizenden besmettingen per jaar. In India, het land met ’s werelds grootste bevolking, om 2 miljoen besmettingen.

Ook in bijvoorbeeld Senegal doet de ziekte de ronde. Verpleegster Delphine Ingelbeen (24) uit Waregem ging er eind vorig jaar met twee bevriende verpleegkundigen heen om voor Damiaanactie mensen te sensibiliseren en te verzorgen. “Er heerst veel schaamte over en het is onvoldoende bekend dat de medicatie gratis is”, zegt ze. “Hoesten, koorts, vermoeidheid: mensen doen het vaak af als het is maar eengriepje en zoeken daarom veel te laat hulp. Waardoor ze fel vermagerd en verzwakt in het ziekenhuis belanden en daar soms maanden moeten aansterken.”

Ook in België zijn er elk jaar nog besmettingen met tbc. Het gaat om acht- à negenhonderd gevallen. De grootste groep zijn mensen die hier aankomen als asielzoeker, mensen zonder papieren en daklozen. Door die precaire leefomstandigheden is het soms een uitdaging om de ziekte goed op te volgen en te behandelen. Ook hier was er sprake van een daling tijdens de coronaperiode, maar volgens de Vlaamse Vereniging voor Tuberculosestrijding (VRGT) was dat ook hier het gevolg van onderrapportage.

De doelstelling van de Wereldgezondheidsorganisatie is om tbc tegen 2050 volledig te elimineren. “We moeten alle tbc-patiënten vinden en behandelen”, zegt Lena Fiebig. “Want tbc kan worden behandeld en genezen. Patiënten die de juiste behandeling krijgen, geven de ziekte niet meer door aan anderen. Maar in crisissituaties zoals die van vandaag - oorlog, pandemie, migratie - is het een hele uitdaging om de diagnostiek en behandeling op peil te houden.”