Het is vulkanoloog Thorvaldur Thordarson die denkt dat de vulkaan Askja bijna zou kunnen uitbarsten. De afgelopen maand was de vulkaan onrustig. “Er is magma omhoog gekomen, en dat betekent dat Askja klaar is om uit te barsten.” Wanneer dat dan precies zal gebeuren, is moeilijk te voorspellen. “Er kan morgen een uitbarsting zijn, maar het kan ook nog maanden of zelfs jaren duren”, zegt Thordarson.

Ook Haraldur Sigurdsson, vulkanoloog bij de University of Rhode Island, is ongerust door de activiteit van de vulkaan. Hij denkt dat er veel zogeheten zuur kiezelmagma onder de vulkaan ligt, een soort magma die kan zorgen voor explosieve uitbarstingen.

“IJsland ligt op de grens van twee tektonische platen”, legt Sigurdsson uit. “Die bewegen uit elkaar, waardoor de aardkorst scheurt. Daarbij komt dan basaltmagma omhoog.” Dat type magma vloeit normaal rustig uit de vulkaan. “Maar als basaltmagma in contact komt met kiezelmagma, breekt de hel los.” Dan kan een vulkaan zeer explosief uitbarsten.

Net dat gebeurde in 1875 ook al bij een brutale uitbarsting van de Askja. Heel wat mensen die in het oosten van IJsland woonden, moesten toen hun huizen verlaten. De aslaag was zo dik dat landbouw en veeteelt onmogelijk werd. Sommigen verhuisden zelfs naar de VS of Canada.

Kans klein

Dave McGarvie is vulkanoloog bij Lancaster University en heeft recentelijk nog gewerkt bij de Askja. Hij maakt zich minder zorgen. “Als er kiezelmagma uit 1875 overgebleven is, zouden we dat bij andere uitbarstingen na 1875 ook gemerkt moeten hebben, en dat zagen we niet”, zegt McGarvie. “Ik zou dus zeer verbaasd zijn als er een uitbarsting zou komen zoals die in 1875.”

Volgens hem is een uitbarsting zoals in 2010 van de Eyjafjallajökull het ergste wat er nu kan gebeuren. Bij die uitbarsting was er veel as, waardoor het vliegverkeer in Europa meerdere dagen grotendeels stillag. Maar volgens McGravie is er maar 1 à 2 procent kans dat dat scenario zich nu herhaalt. “Voordat de Eyjafjallajökull uitbarstte, konden we al tien jaar lang het bewegend magma in de aardkorst volgen”, zegt McGarvie. “En nu hebben we geen enkel bewijs voor dat soort activiteiten bij de Askja.”