Om 21.29 uur landde het vliegtuig van het Belgische leger met Vandecasteele op de militaire luchthaven van Melsbroek, waar hij werd opgewacht door zijn familie en enkele politici. Toen Vandecasteele na 455 dagen in een Iraanse cel uit de Airbus A400M stapte en weer voet op Belgische bodem zette, werd het uiteraard een emotioneel weerzien: minutenlang werd er innig geknuffeld met onder anderen zijn vader, zijn moeder, zijn twee zussen, zijn petekind en zijn beste vriend Olivier Van Steirtegem.

Vandecasteelde werd in februari 2022 in Iran aangehouden op verdenking van spionage, en op een schijnproces veroordeeld tot veertig jaar gevangenisstraf en 74 zweepslagen. Al meer dan een jaar liepen er gesprekken tussen diplomaten en ministers om de Belg vrij te krijgen. Zijn familie en vrienden bleven al die tijd druk zetten, zeker toen de gezondheidstoestand van Vandecasteele door zijn zware omstandigheden snel verslechterde.

Vandaag was het dus eindelijk zover: premier Alexander De Croo kondigde aan dat Vandecasteele donderdagavond in Oman geruild was. Dat ging gepaard met een foto van een fel vermagerde Vandecasteele, met de woorden: “Eindelijk vrij. Enfin avec nous.” Vandecasteele heeft inmiddels ook al gebeld met koning Filip.

De familie van Vandecasteele werd vrijdagochtend ontvangen door de regering om over het nieuws te worden ingelicht. Sindsdien werden ze constant op de hoogte gehouden over elke ontwikkeling. De familie voorziet zaterdag om 10.30 uur een persconferentie in Brussel, intussen wilde ze sereen toeleven naar de aankomst van Vandecasteele op Melsbroek.

Tegenprestatie

In ruil voor de vrijlating van Vandecasteele heeft ons land Assadollah Assadi aan Iran uitgeleverd, de Iraniër die in ons land tot twintig jaar cel is veroordeeld voor het beramen van een aanslag op de Iraanse oppositie in Parijs. Juridisch gezien die gevangenenruil dat lang geen sinecure. De regering en het parlement keurden vorig jaar een verdrag goed dat de ruil mogelijk maakte, maar het Grondwettelijk Hof oordeelde enkele maanden geleden dat de slachtoffers van de verijdelde aanslag in Parijs – de Iraanse oppositie – nog een zeg moesten krijgen in een ruil. Om een lange procedureslag te vermijden, beriep de regering zich op artikel 167 uit de Grondwet, dat zegt dat de koning – in de praktijk de regering – de leiding heeft over de buitenlandse betrekkingen. Er kwam een Koninklijk Besluit dat stelt dat er een ernstige, imminente dreiging is voor onze nationale veiligheid, waardoor het artikel kon worden ingeroepen. “Zeer goed gevonden, maar juridisch betwistbaar”, noemt grondwetspecialist Johan Vande Lanotte het.

Maar juridisch sluitend of niet, donderdagavond was de deal beklonken, en vrijdag kon Vandecasteele na enkele medische tests veilig huiswaarts keren.